Right to father’s property: भारतीय वारसा कायद्यांतर्गत वडिलांनी खरेदी केलेल्या संपत्तीत मुलगा आणि मुलगी यांचा अधिकार काही महत्त्वाच्या घटकांवर अवलंबून असतो. वडिलांची संपत्ती दोन प्रकारची असू शकते: स्वकष्टार्जित संपत्ती आणि वंशपरंपरागत संपत्ती.
- स्वकष्टार्जित संपत्ती: वडिलांनी स्वतःच्या कष्टाने, उत्पन्नाने किंवा संपत्तीच्या अन्य स्त्रोतांद्वारे खरेदी केलेली संपत्ती ही स्वकष्टार्जित संपत्ती मानली जाते. अशा संपत्तीत वडिलांना पूर्ण अधिकार असतो. ते ती संपत्ती कोणालाही दान करू शकतात, विकू शकतात किंवा इच्छेनुसार वाटप करू शकतात. या संपत्तीत मुलगा किंवा मुलीला वडिलांच्या जिवंतपणी कोणताही कायदेशीर अधिकार नसतो. वडिलांनी जर वसीयत (will) केली असेल, तर त्यानुसार संपत्ती वाटप होते. वसीयत नसल्यास, वडिलांच्या मृत्यूनंतर हिंदू उत्तराधिकार कायद्यानुसार त्या संपत्तीचे वाटप होते.
- वंशपरंपरागत संपत्ती: वडिलांकडे वंशपरंपरागत संपत्ती असेल (उदा. आजोबा किंवा पूर्वजांकडून मिळालेली), तर ती संपत्ती कौटुंबिक मानली जाते. 2005 च्या हिंदू उत्तराधिकार (दुरुस्ती) कायद्यामुळे मुलगा आणि मुलगी दोघांनाही समान हक्क आहे. याचा अर्थ, मुलगी देखील मुलासारखीच वंशपरंपरागत संपत्तीची उत्तराधिकारी ठरते. या संपत्तीत मुलगा आणि मुलगी दोघांचेही समान अधिकार असतात, आणि ते वडिलांच्या जिवंतपणीही मागणी करू शकतात.Right to father’s property
महत्त्वाचे मुद्दे:
- 2005 पूर्वीचा कायदा: 2005 पूर्वी हिंदू उत्तराधिकार कायद्यानुसार मुलीला वडिलांच्या वंशपरंपरागत संपत्तीत हक्क नव्हता, परंतु 2005 नंतर हा कायदा सुधारण्यात आला, आणि मुलीला मुलासारखेच समान हक्क दिले गेले.
- वडिलांची वसीयत: वडिलांनी वसीयत तयार केली असेल आणि त्यामध्ये विशिष्ट व्यक्तींना संपत्तीचे वाटप करण्याचे निर्देश दिले असतील, तर ती वसीयत कायदेशीररित्या मान्य केली जाते. अशा परिस्थितीत वसीयत नसल्यासच वारसा हक्क लागू होतो.
- मुलीचे हक्क: हिंदू उत्तराधिकार कायद्यानुसार, मुलगी लग्नानंतरही वडिलांच्या वंशपरंपरागत संपत्तीत हक्क राखते. तिच्या वैवाहिक स्थितीचा तिच्या वारसाहक्कावर परिणाम होत नाही.
वडिलांनी खरेदी केलेल्या संपत्तीत मुलगा आणि मुलीचा अधिकार वडिलांच्या संपत्तीच्या प्रकारावर अवलंबून असतो. स्वकष्टार्जित संपत्तीत वडिलांचा जिवंतपणी पूर्ण अधिकार असतो, तर वंशपरंपरागत संपत्तीत मुलगा आणि मुलगी दोघांचेही समान अधिकार असतात. कायद्याच्या दृष्टीने मुलगा आणि मुलगी समान असल्याने, कोणत्याही प्रकारच्या भेदभावाला स्थान नाही.Right to father’s property