१. ताण आणि मानसिक दडपण (Stress and Mental Pressure)
मानसिक ताण, कामाचा दडपण, किंवा वैयक्तिक जीवनातील समस्यांमुळे शरीरात ताण-संबंधी हार्मोन्स जास्त प्रमाणात तयार होतात, ज्यामुळे केसांच्या मुळांवर विपरित परिणाम होतो. ताणामुळे केसांच्या वाढीच्या चक्रात अडथळे येतात आणि केस गळण्याची प्रक्रिया वेगवान होते.
उपाय:
- योग आणि ध्यान: मानसिक ताण कमी करण्यासाठी योग आणि ध्यान खूप उपयुक्त आहेत. दररोज काही वेळ ध्यान आणि योग करण्याने मन शांत होते आणि तणाव दूर होतो.
- समतोल जीवनशैली: नियमित विश्रांती, कामाचा संतुलित वेळापत्रक, आणि निरोगी आहार या गोष्टी तणाव कमी करण्यासाठी महत्वाच्या आहेत.
२. पोषणाची कमतरता (Nutritional Deficiency)
आहारात योग्य पोषणाचे अभाव असल्यास केसांच्या मुळांमध्ये पोषणाची कमी होते, ज्यामुळे केस कमजोर होतात आणि गळू लागतात. प्रथिने, लोह, व्हिटॅमिन B12, बायोटीन, आणि झिंक यांचे अभाव हे केस गळतीचे कारण बनू शकतात.
उपाय:
- संतुलित आहार: आहारात पालेभाज्या, फळे, दुध, अंडी, मांस, आणि बदाम यांचा समावेश करून प्रथिन, व्हिटॅमिन्स, आणि खनिजांचा पुरवठा वाढवावा.
- सप्लिमेंट्स: जर आहारातून पोषण मिळत नसेल, तर डॉक्टरांच्या सल्ल्याने बायोटीन, व्हिटॅमिन D, आणि लोहाचे सप्लिमेंट्स घेता येऊ शकतात.
३. हार्मोनल बदल (Hormonal Imbalance)
महिलांमध्ये मासिक पाळी, गर्भधारणा, किंवा मेनोपॉजमुळे हार्मोनल बदल होऊ शकतात, जे केसांच्या वाढीच्या चक्रावर परिणाम करतात. याशिवाय, थायरॉइडची समस्या किंवा पॉलीसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम (PCOS) यामुळेही केस गळू शकतात.
उपाय:
- वैद्यकीय सल्ला: हार्मोनल असंतुलनाच्या उपचारासाठी डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा. योग्य औषधे आणि थेरपी घेऊन हार्मोनल स्तर संतुलित करता येतो.
- सारख्या वेळाने नियमित तपासणी: PCOS किंवा थायरॉइडसारख्या आजारांच्या व्यवस्थापनासाठी नियमित वैद्यकीय तपासणी करून त्यांचे प्रमाण नियंत्रणात ठेवणे आवश्यक आहे.
४. औषधे आणि वैद्यकीय उपचार (Medications and Treatments)
काही औषधे, विशेषतः केमोथेरपी, अँटीडिप्रेसेंट्स, किंवा ब्लड थिनर्स यांचा साइड इफेक्ट म्हणून केस गळती होते. हे औषधे शरीरातील हार्मोनल बदलांवर किंवा केसांच्या मुळांवर विपरित परिणाम करतात.
उपाय:
- औषधांच्या साइड इफेक्ट्सबद्दल सल्ला: जर औषधांमुळे केस गळत असतील, तर डॉक्टरांशी चर्चा करून पर्यायी औषधे किंवा कमी साइड इफेक्ट्स असणाऱ्या औषधांची निवड करता येते.
- संपूरक औषधे: केसांच्या वाढीसाठी आवश्यक पोषक तत्त्वे आणि सप्लिमेंट्स घेऊन औषधांमुळे होणाऱ्या पोषणाच्या कमतरतेची भरपाई करता येते.
५. बाह्य वातावरणातील बदल (Environmental Factors)
दूषित पाणी, घाणेरडे वातावरण, तसेच प्रदूषण यामुळे केसांवर आणि त्वचेमध्ये हानिकारक परिणाम होऊ शकतो. तसेच, सतत केसांना उष्णता देणारे उपकरणे (उदा. ड्रायर, स्ट्रेटनर) वापरण्यामुळे केसांचे नुकसान होते आणि ते गळू लागतात.
उपाय:
- केसांची योग्य देखभाल: केस स्वच्छ ठेवणे, योग्य शांपू आणि कंडिशनर वापरणे, तसेच प्रदूषणापासून केसांचे रक्षण करण्यासाठी टोपी किंवा स्कार्फ वापरणे आवश्यक आहे.
- उपकरणांचा योग्य वापर: ड्रायर, स्ट्रेटनर यांसारख्या उपकरणांचा कमी वापर करून केसांना नैसर्गिकरित्या सुकवावे.
केस गळती ही अनेक कारणांनी होऊ शकते, परंतु योग्य निदान आणि उपाययोजना करून ती टाळता येऊ शकते. संतुलित आहार, तणावमुक्त जीवनशैली, योग्य वैद्यकीय सल्ला, आणि केसांची नियमित देखभाल यांचा अवलंब केल्यास केसांचे आरोग्य टिकवता येईल. केस गळतीवर लक्ष देणे आणि लवकर उपाययोजना करणे हे सुंदर आणि घनदाट केसांसाठी अत्यावश्यक आहे. Remedy for hair fall